Aile Psikolojisi: Evlilik, Ebeveynlik, Cinsellik, Aile Terapisi, Aldatma, Boşanma
Aile psikolojisi
Aile; evlilik, doğum veya evlat edinme yoluyla iki veya daha fazla kişiden oluşan bir gruptur. Bu grubun, hayatımızda önemli işlevleri bulunup, terapilerde sıklıkla yer almaktadır.
Ailenin İşlevleri
- Aile üyelerinin fiziksel bakımı
- Diğer aile üyelerine olan bağlılığı koruma
- Özenli ve destekleyici bir ilişki kurma.
- Evlat edinme veya üreme yoluyla yeni üyelerin eklenmesi
- Çocukların sosyalleşmesi
- Doğan veya yetiştirilen çocukların toplumun yetişkin üyeleri olmaya hazırlanması
- Mal ve hizmetlerin üretimi, tüketimi ve dağıtımı
Olumlu Bir Ebeveyn-Çocuk İlişkisi
Ebeveyn-çocuk İlişkisi, çocuğun fiziksel, duygusal ve sosyal gelişimini besleyen bir ilişkidir. Bu, her çocuğun ve ebeveynin zevk alacağı ve beslenebileceği eşsiz bir bağdır. Bu ilişki çocuğun kişiliğinin, yaşam tercihlerinin ve genel davranışlarının temelini oluşturur. Ayrıca sosyal, fiziksel, zihinsel ve duygusal sağlıklarını da etkiler.
Aileler, çocuklarına bakım, duygusal destek ve güvenlik sağlar. Bunun yanı sıra çocukların finansal yardım kaynağıdırlar. Ebeveynler, hayatın geri kalanında ne olursa olsun çocuğun sevildiğini ve kabul edildiğini hissettirdiği güvenli ve duygusal yapılardır. Aynı zamanda çocuğun kendine olan güvenini, dayanıklılığını, değerlerini ve kimliğini destekleyerek geliştirirler.
Evlilik problemleri
Evliliklerin azımsanmayacak kısmında güçlükler yaşanır. Bazıları için bu sıkıntılar, eşlerin evlilikleri konusunda hayal kırıklığına uğradıkları ve evli kalmaya devam etmek isteyip istemediklerini sorguladıkları bir noktaya ulaşır.
Sık ve şiddetli tartışmalar, karşılanmayan duygusal ihtiyaçlar, cinsel uyumsuzluk, finansal anlaşmazlıklar, partnerin ailesiyle olan anlaşmazlıklar, sadakatsizlik, çocuklarla ilgili çatışmalar, otoriter eş, şüpheci eş, alkolizm ve fiziksel saldırı, eşlerin danışmanlık aramasının önde gelen nedenleridir.
Boşanma
Her evlilikte en azından bir dereceye kadar çatışma yaşanması kaçınılmazdır. Evlilik doyumuna veya istikrarına zarar veren şey evlilikte çatışmanın varlığı değil, eşlerin çatışmayı nasıl yönettikleridir.
Çatışmalar tartışma yoluyla olumlu bir şekilde çözülebilir. Bazı durumlarda evliliğin olumsuz etkilenmesini önlemek için eşler çatışma alanını görmezden gelir. Bu durum sonraki dönemlerde aynı tartışma konusunun tekrar açılmasın neden olur.
Eşler arsında uzaklık, ilişkinin karşılıksız olması, evliliğin olumlu ve olumsuz yönleri üstüne düşünmeye başlanması, ayrılık için strateji yapılması veya kişinin korku, inkar, kaygı, suçluluk, depresyon ve mutsuzluk gibi duygular yaşaması gibi durumlar boşanmaya neden olan başlıca etkenlerdir.
Herkes boşanmayı farklı şekilde ele alır, ancak herkesin geçtiği aşamalar şaşırtıcı derecede benzerdir.
Boşanmanın aşamaları
- Hayal kırıklığı ve suçlama
- Memnuniyetsizlik, Öfke ve Küskünlük
- Boşanmaya Karar Vermek.
- Karara Göre Hareket Etmek
- Kabul
- Yeni Başlangıçlar
Boşanmış ebeveynler
İşbirlikçi ebeveynlik: Ebeveynler burada iletişim içerisindedirler ve çocukları hakkında alınacak kararları veya ev içi uygulanan kuralları birbirlerine danışarak belirlerler. Böylece çocuk iki ebeveynininde yanındayken herhangi bir uyumsuzluk yaşamaz. En sağlıklı modeldir ancak yalnızca beş vakadan birinde görülür.
Zıt ebeveynlik: Her iki ebeveyn de çocukları için alınacak kararlarda birbirine danışmaz ve iki farklı şekilde, kuralda, aile yapısında yetişen çocuklarda bazı uyum sorunları görülür. Bu durumlarda çocuk her iki tarafta da ailenin istediği çocuk olmakta zorlanır. Bu en yaygın modeldir.
Çatışmacı ebeveynlik: Boşanan ebeveynler birbirleriyle doğrudan iletişim kurmaz. Bu durumda çocuğa ailesi tarafından arabulucu rolü dayatılır. Bu rol, çocuk için büyük uyum sorunlarına yol açar ve oldukça streslidir.
Boşanmada Çocuklar
Ebeveynlerin boşanması çocuk için stres oluşturur. Bununla beraber yaşanan kayıp ve değişim, strese bağlı kedere neden olur. Duygularını fark edemeyen ya da söze dökemeyen çocuklar, genellikle duygularını sağlıksız bir şekilde dışa vururlar. Boşanmanın çocuklar üzerindeki etkileri değişebilir. Bazı çocuklar boşanmaya doğal ve anlayışlı bir şekilde tepki verirken, başka çocuklar aykırı davranışlar göstererek tepki verirler.
Çocuklar çabuk toparlanabilir ve bir uzman yardımıyla boşanma geçişi, olağan herhangi bir kriz yaşanmadan atlatılır. Boşanma durumundaki çocuklar farklılık gösterdiğinden (farklı mizaçlar, farklı yaşlar), boşanmanın çocuklar üzerindeki etkileri de farklılık göstermektedir.
Çocuklar genellikle ailelerinin neden boşandığını merak ederler. Anne babalarının artık birbirlerini sevip sevmediklerini veya yanlış bir şey yapıp yapmadıklarını merak ederek sebepler ararlar. Bu suçluluk duygusu, boşanmanın çocuklar üzerindeki en yaygın etkilerindendir. Suçluluk baskıyı artırır, depresyona, strese ve diğer sağlık sorunlarına yol açabilir. Çocuğa boşanmadaki rolünü anlaması için danışmanlık sağlamak, bu suçluluk duygularını azaltmaya yardımcı olabilir.
Ailede engelli çocuk
Doğumda çocuklarına zeka geriliği teşhisi konan anne babaların ilk tepkisi umutsuzluk ve şoktur. Hiçbir şey ebeveynleri ve diğer aile üyelerini zihinsel engelli bir çocuğun gelişine hazırlamaz. Aile dinamiklerinde bir değişiklik gözlenir. Aile üyeleri inkar, şok, öfke, utanç, depresyon, geri çekilme, kararsızlık, hayal kırıklığı ve korku gibi bir dizi duygu yaşarlar. Aile bireyleri arasında kendini, eşini veya çocuğu suçlama, var olan engelliliği inkar etme, işlevsel olmayan; gerçekten uzak yollarla çözüm aramaya çalışma gibi durumlar ortaya çıkabilir.
Ebeveynlerin engelli çocuğuna/larına karşı tutumu, engelliliğin derecesi, çevrenin sosyo-kültürel ve duygusal faktörleri, ailenin istek düzeyi ve çocuğun beklentilerini karşılama şekli gibi çeşitli faktörlere bağlıdır. Ebeveynler sosyal veya akademik başarı açısından çocuğun okula ve daha sonra mesleğe uyumunu sağlamak için çocuğuna nasıl davranacağını, isteklerini nasıl karşılayacağını öğrenmek anne ve babanın görevidir. Ebeveynler bu davranışları danışmanların ve terapistlerin yardımıyla öğrenebilirler.
Aile içi şiddet
Aile içi şiddet, mağdurun aileden, çevresinden, geçmişte birlikte olunmuş veya o dönem onunla olan partnerler tarafından yapılan her türlü tacizdir. Mağdur ve fail arasında genellikle bir güç boşluğu vardır. Her sözlü istismar; bağırma, küfür, alay etme veya küçümseme içermez. Manipülasyon, devamlı başkalarının hatalarını düzeltmek, araya girmek, suçlamak, yargılamak, tehdit etmek, imalarda bulunmak veya karşıdakinin değerini alçaltmak gibi daha küçük formlarda da olabilir. Manipülasyon, kandırmaca ve çarpıtma yoluyla yapılan bu istismar yoluyla istismarcı mağdur bireyin kendi yargılarını ve gerçekliğini sorgulamasını sağlar. Aile içi şiddet fiziksel, cinsel, duygusal, ekonomik veya psikolojik istismar şeklinde olabilir. Aile içi şiddet mağdurları öz saygılarında azalma, endişe, depresyon ve genel bir çaresizlik duygusu yaşarlar.
Aile Terapisi
Aile terapisi tüm aileye hitap eder. Aile terapistleri, ebeveynlerle işbirliği içinde çalışır. Aileden her bir birey aile sisteminin bir parçasıdır. Herhangi bir üyenin davranışı tüm aileyi etkiler. Tüm aile üyeleri her zaman her seansa katılmayabilir.
“Aile terapisi, aile çatışmalarını otomatik olarak çözmez veya hoş olmayan bir durumu ortadan kaldırmaz. Ancak sizin ve aile üyelerinizin birbirinizi daha iyi anlamanıza yardımcı olabilir ve zorlu durumlarla daha etkili bir şekilde başa çıkma becerileri sağlayabilir. Ayrıca ailenin birliktelik duygusu kazanmasına yardımcı olabilir.” (Mayo clinic, 2017)
Evlilikte cinsellik
“Yakınlık (intimacy)” denen kavram fiziksel yakınlığı içerir ve çoğu kişi için bu, cinsel bir ilişki anlamına gelir. Uzun süredir evli olan çiftler, genellikle ilişkilerinin cinsel kısmının, birbirleriyle yakınlıklarının birçok kısmından sadece biri olduğunu söylerler.
Diğer yakınlık biçimleri, duygusal, entelektüel, kalpten kalbe konuşmalar, ortak hedeflerde birlikte çalışma ve manevi yakınlıktır. Gerçek evlilik yakınlığı, genellikle eşinize karşı dürüst olmayı ve kendinizi savunmasız bırakmanıza izin vermeyi içerir. Eşinizi iyi tanıdığınız ve size zarar vermeyeceğine güvendiğiniz için, kendinizi tamamen vermeye ve bilinmeyeni riske atmaya hazırsınız.
Bu fiziksel yakınlık çok özel ve derindir, çünkü bedenlerimizin güzelliğini ve kusurluluğunu eşimizin zevki için ortaya koyarız. Böylesine önemli bir ve güven gerektiren eylemi, başka kimseyle paylaşmayız.
Cinsel İşlev Bozuklukları Eğitimi
Çiftler
İlişkiler söz konusu olduğunda çoğumuz bocalarız. Romantik ilişkilerin ilk aşamaları (halk dilinde “canım cicim zamanları”) hayat doludur. Zaman geçer ve birbirlerinin parlak anılarından sonra karanlık anılarına dahil olmaya başlarlar. Kişisel sıkıntılar birbirlerinin dertleri olmaya başlar ve kendimizi incinmiş duygular, duygusal geri çekilme, artan çatışmalar ve yetersizlik karşısında sıkışmış bulabiliriz. Mutlu ve sağlıklı ilişkiler kurmak ve sürdürmek kolay değildir ama imkansız da değildir.
Hayatımızın çoğu romantik partnerimize bağlıdır – zamanımız, planlarımız, enerjimiz, duygularımız, meşguliyetlerimiz ve hedeflerimiz. Bir ilişkiniz varsa, hayatınızın bağımsız olarak yaklaştığınız birkaç yönü vardır. Bunun yerine, romantik partnerinizi etkileyerek ve ondan etkilenerek günlerinizi geçirirsiniz.
Sağlıklı, mutlu romantik bir ilişki geliştirmeye yönelik sayısız yaklaşım vardır. Bunlardan biri, kendinize iyi bakmak. Kendi zihinsel ve fiziksel sağlığınıza yatırım yaparak, daha net düşünebilecek ve ilişkinize en iyi halinizi katabileceksiniz. Bir diğeri, partnerinize ilgi gösterin. Yalnızca birlikte boş zamanınızı en iyi şekilde değerlendirmenize yardımcı olmakla kalmayacak, aynı zamanda eşinizin ihtiyaçlarının neler olduğunu ve onu en iyi nasıl destekleyebileceğinizi bilmenize de yardımcı olacaktır.
Aldatma Psikolojisi
Aldatma, bir evlilik veya ilişkide sadakatsizliktir. Bir ilişkiyi ve ilgili insanları ciddi şekilde zorlayabilir. Bir ilişki, diğer kişiyi harap olmuş, yalnız, ihanete uğramış ve kafası karışmış hissetmesine neden olabilir. Bazen bir ilişki bir ilişkiyi bitirir. Öfke, benlik saygısı, sevgi eksikliği, düşük bağlılık, çeşitlilik ihtiyacı, ihmal ve cinsel istek aldatanların aldatma sebeplerinden bazılarıdır.
Çiftler ilişkiyi onarabilir. Bunu partnerler kendi başlarına veya bir terapistten yardım alarak yapabilirler. Danışmanlık almak genellikle ilişkiyi daha güçlü hale getirir.
Cinsel Travmalar
Cinsel travma, kişinin kendi hakkında nasıl hissettiğini ve duygularını, nasıl güvendiğini, yönettiği ve algıladığı da dahil olmak üzere yaşamında pek çok yönde hasara neden olabilir. Cinsel travmaya maruz kalan insan sayısı düşünülenden fazladır. Kişinin kendisi veya çevresinden biri, aylar veya yıllar boyunca cinsel travma ile ilgili semptomlar yaşıyor olabilir. Bazı insanlar yaşadıkları travmanın farkında olmayabilir bu yüzden semptomlarından da haberdar olmazlar. İstismar mağdurlarının yalnız olmadığını ve zayıf olmadıklarını bilmeleri gerekir.
Cinsel travmayla ilişkili fiziksel, duygusal ve psikolojik etkiler, yaşamımızın tüm yönlerini etkileyebilir. Pelvik taban disfonksiyonu, kronik karın ağrıları ve sindirim bozuklukları, arkadaşlardan ve aileden uzaklaşma, düşük dereceli kaygı, depresyon, kabuslar, odaklanma güçlüğü, genel beyin sisi gibi birçok kronik açıklanamayan fiziksel, zihinsel ve duygusal semptomlara neden olabilir. İnsanlara güvenme korkusuyla planlar yapmayı veya planları gerçekleştirmeyi zorlaştırır. Aynı zamanda, düşük benlik saygısı ve öz-şefkat gibi genel bir düşüş duygusuyla mücadele etmek de yaygındır.
https://www.survivedivorce.com/psychological-stages-divorce https://oschool.org/family-therapy-why-its-important/ https://www.psikologkonya.org/bosanmanin-psikolojik-ve-duygusal-asamalari/ https://www.parentingni.org/blog/parent-child-relationship-why-its-important/ https://www.psychologytoday.com/us/basics/domestic-violence https://psychcentral.com/lib/sexuality-and-marital-intimacy#4 https://www.verywellmind.com/why-should-you-have-sex-more-often-2300937 https://www.foryourmarriage.org/sex-and-intimacy/ https://www.familymeans.org/effects-of-divorce-on-children.html https://time.com/5321262/science-behind-happy-healthy-relationships/ https://www.psychologytoday.com/us/blog/meet-catch-and-keep/201801/6-habits-the-happiest-couples https://www.goodtherapy.org/learn-about-therapy/issues/infidelity https://www.scitechnol.com/peer-review/marital-and-psychological-distressin-relationship-6FK0.php?article_id=11404 Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi 28 (3) : 35-49, 2012 Family Psychology theory research, and practice- John W. Thoburn and L. Sexton Annem ve Babam Boşanıyor- Marge Eaton Heegaard Psychology of Sex (The Biology Of Sex – The Sexual Impulse In Youth – Sexual Deviation – The Erotic Symbolisms – Homosexuality – Marriage – The Art Of Love)- Havelock Ellis Marriage and Marital Problems (American Handbook of Psychiatry)- Ian Alger
NOT: Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.
Güncellenme Tarihi: 1 Eylül 2022