Egzersiz Bağımlılığı

Egzersiz, fiziksel ve ruh sağlığımız açısından önemli bir yere sahip olup, sosyal ilişkilerimizi zenginleştirmek için de iyi bir fırsattır.

Bu yararlı alışkanlığın abartılı şekilde yapılması, egzersiz yapmadığında kişinin bunun eksikliğini belirgin rahatsızlık duyacak şekilde yaşaması, yapılan egzersiz miktarının giderek artırılması, aşırı miktarda yapılan egzersiz nedeniyle sağlık sorunları egzersiz bağımlılığını düşündüren bulgulardır. Egzersiz, bağımlılık haline geldiğinde, bir ödül olarak değerlendirilmekte, egzersiz yapılamadığında, yoksunluk belirtileri ortaya çıkmaktadır.  

Bedeninin kusursuz olmasına dair arzusu, kişinin aşırı derecede egzersiz yapmasının altında yatan nedenlerin başında gelmektedir. Bu tutku giderek şiddetlenir, kişinin hayatının vazgeçilmez bir unsuru olur. Öyle ki, egzersiz yapıl(a)madığında, kişide hem yoksunluk hem de anksiyete ve depresyon belirtileri görülür.

Egzersiz bağımlılığı, diğer bağımlılıklarla sıklıkla birliktelik göstermektedir. Bunlar arasında, tütün ürünleri, alkol ve bağımlılık yapıcı diğer maddeler, ayrıca diğer davranışsal bağımlılıklar (dijital oyun, internet, kumar; alışveriş, seks bağımlılığı gibi) yer almaktadır. 

Vücut görünümünün mükemmel olması beklentisi, genellikle gerçekle örtüşmez, kişi giderek daha fazla egzersiz yapar ve bağımlılık döngüsü kendini yineler. Ulaşılamayan doyum nedeniyle, kişi giderek daha fazla egzersiz yapma ihtiyacı hisseder. Yoğun şekilde yapılan egzersiz, keyifli hissettirmek şöyle dursun, stresin giderek artmasına neden olur. Bireyin, bu döngünün farkına varması ve bunun dışına çıkmak için istek duymaya başlaması tedavinin ilk ve en önemli adımlarını oluşturmaktadır.  

Egzersiz bağımlılığı tedavi ilkeleri:

  1. Bağımlılığın doğası hakkında bilgilendirme 
  2. Makul düzeyde egzersizin tanımlanması ve etkilerinin açıklanması  
  3. Egzersizle hakkında işlevsel olmayan düşünce içeriklerinin belirtilmesi
  4. Aşırı derecede yapılan egzersizin neden olduğu olumsuz durumların ortaya konması
  5. Alternatif aktivitelerin önerilmesi 
  6. Spor salonu ya da aktiviteleri haricinde bir sosyal çevrenin oluşturulması 
  7. Mesleki, sosyal, özel işlevselliğin sürdürülmesi
  8. Psikoterapi seçeneklerinin ele alınması 
  9. Tedavi boyunca, spor hekiminden destek alınması 
  10. Sürecin, danışanla işbirliği içinde yönetilmesi 

Tüm bu tedavi yaklaşımlarının asıl hedefi, kişinin, yaptığı ya da yapmayı planladığı egzersiz düzeyini kontrol edebilmesidir. Egzersizin makul seviyelerde gerçekleştirilmesi ve sürdürülmesinin önemi açıkça ortaya konmalıdır. Etkin bir terapi ile, kişinin bağımlılıkla başetme becerileri geliştirilmeli ve süreci kendi kaynaklarıyla yönetebilmesi sağlanmalıdır.

 

Kaynaklar

Adams J. Understanding exercise dependence. J Contemp Psychother 39(4):231-240, 2009.

Bamber D, Cockerill IM, Rodgers S, et al. It’s exercise or nothing: a qualitative analysis of exercise dependence. Br J Sports Med 34(6): 423-430, 2000.

Bell HS, Donovan CL, Ramme R. Is athletic really ideal? An examination of the mediating role of body dissatisfaction in predicting disordered eating and compulsive exercise. Eat Behav 21:24-29, 2016.

Cumella EJ. The heavy weight of exercise addiction. treating this often-overlooked disorder can save patients’ lives. Behav Health Manage 25(5):26-31, 2005.

Lichtenstein MB, Hinze CJ, Emboorg C, et al. Compulsive exercise: links, risks and challenges faces. Psychology Research and Behavior Management 10:85-95, 2017.

Weinstein A, Maayan G, Weinstein Y. A study on the relationship between compulsive exercise, depression and anxiety. J Behav Addict 4(4):315-318, 2015.

 

NOT: Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.

Güncellenme Tarihi: 23 Mart 2021