Öfke, evrensel yedi duygudan biridir (Diğerleri ise şaşırma, tiksinme, küçümseme, korku, üzüntü, mutluluk). Çoğu öfke, tetikleyici bir olay sayesinde ortaya çıkar veya altta yatan başka bir duygunun yansımasıdır.

İnsanlar durumları farklı yorumlayabilirler, bu yüzden sizi çok öfkelendiren bir durum başkası için o kadar da önemli olmayabilir. 

Öfke, herhangi bir duygu gibi size bir durumun üzücü, haksız veya tehdit edici olduğunu söyleyen bir mesaj iletir. Bununla birlikte, öfkenizi saldırganca dışa vuruyorsanız mesajın iletilme şansı yoktur. Kötü muameleye veya haksızlığa uğradığınızda kızgın hissetmek tamamen normal olsa da kendinize veya başkalarına zarar verecek şekilde ifade ettiğinizde öfke bir problem haline gelir.

 Genellikle öfke ile saldırganlık karıştırılır. Saldırganlık, başka bir kişiye veya mala zarar vermeyi amaçlayan bir davranıştır. Bu davranış, sözlü taciz, tehdit veya şiddet içeren eylemleri içerebilir. Öfke ise bir duygudur ve mutlaka saldırganlığa yol açmaz. Bu nedenle kişi saldırgan davranmadan da sinirlenebilir.

 Öfke tamamen kaçınmamız gereken bir duygu değildir. Aksine uygun şekilde ifade edildiğinde normal ve sağlıklıdır. Bazen olumlu değişimler için gerekli olabilir. Adaletsizliğe ahlaki bir tepki veya bir tehdide rasyonel bir yanıt sergiler. 

Öfkeyi tetikleyebilecek bazı uyaranlar:

• Acı
• Korku
• Hayal kırıklığı
• Haksızlığa uğramak
• Utanç
• Başkalarına yapılan haksızlığı görmek
• Aşağılanma
• Güçsüzlük
• Empati yoksunluğu
• Açlık (düşük kan şekeri seviyeleri)
• Yorgunluk

 

 

Öfke Ne Zaman Sorun Olur?

Öfke, çok yoğun hissedildiğinde, çok sık hissedildiğinde veya uygunsuz bir şekilde ifade edildiğinde bir sorun haline gelir. Öfkeyi çok yoğun veya sık şekilde yaşadığımızda belirgin psikosomatik etkilerle karşı karşıya kalırız . Uzun süreli ve sık öfke nöbetleri sırasında, sinir sisteminin belirli bölümleri oldukça aktif hale gelir. Sonuç olarak, kan basıncı ve kalp hızı artar ve uzun süre yüksek kalır. Vücuttaki bu stres, hipertansiyon, kalp hastalığı ve bağışıklık sistemi işlevlerinde azalma gibi birçok farklı sağlık sorununa neden olabilir. Bu nedenle sağlığımız, öfkeyi kontrol etmek için bir motivasyondur. 

 Öfkeyi kontrol etmek bir başka önemli gerekçe de öfkeyi uygunsuz bir şekilde yansıtmaktan kaynaklanan olumsuz sonuçlardır. Aşırı derecede öfke şiddete veya fiziksel saldırganlığa yol açabilir ve bu da tutuklanma, işsiz kalma, fiziksel yaralanma veya sevdiklerinizden uzaklaşmanız gibi sayısız olumsuz sonuçlara yol açabilir.

 Öfkeyle ilgili sorunların bazı fiziksel belirtileri:

• Karıncalanma
• Kalp çarpıntısı veya göğüste sıkışma
• Nörolojik sorunlar
• Mide bağırsak sistemi ile ilgili şikayetler
• Artan kan basıncı
• Baş ağrısı
• Tükenmişlik

Öfke Türleri

Kronik öfke: Uzun süre devam eder. Bağışıklık sistemini etkileyebilir ve diğer zihinsel bozukluklara neden olabilir.

Pasif öfke: Her zaman bir öfke olarak görülmez ve tanımlanması zordur. Muhtemel her türlü çatışmadan kaçınmaya çalışır. Yaşadığımız herhangi bir hayal kırıklığı veya öfke duygusunu bastırır.

Davranışsal öfke: Öfkeli kişi fiziksel olarak birine saldırabilir veya cansız nesneleri parçalamaya ve kırmaya başlayabilir. Böyle bir kişi önce hareket etme sonra düşünme eğilimindedir.

Kendine yönelik öfke: Umutsuz, değersiz, aşağılanmış veya utanmış hissetmek içselleşir. Olumsuz iç diyaloglar, kendine zarar verme, madde kullanımı veya yeme bozukluğu davranışlarıyla dışa vurulur.

Yargılayıcı öfke: Başkalarının kusurlarına yöneliktir. Bu insanlar kendilerini doğal ahlaki pusulalar olarak görürler ve gözlerinin önünde kurallara uygun olmayan bir şey olduğunda farklı şekilde müdahale ederler.

Uçucu öfke: Dürtüsel gerçekleşen ani ve şiddetli bir öfke türüdür. Bir anda ortaya çıkar ve öngörülemez olduğu için etrafındaki kişilere ruhsal veya fiziksel zarar verir.

 

 

Çocuklarda Öfke Kontrolü

Çocuklar, onları kızdıran şeyler söz konusu olduğunda yetişkinlerden çok da farklı değildirler. Sadece henüz tepkilerini yorumlamayı öğrenmemişlerdir. Bu nedenle öfke ve diğer duygularını fazla belirgin ve güçlü yansıtırlar. Bir çocuğun öfkeli, asabi veya saldırgan (kendine veya başkasına zarar verebilecek davranışlar) olmasının birden fazla sebebi olabilir. Sık rastlanan tetikleyici ise bir çocuğun istediğini elde edememesi veya yapmak istemediği bir şeyi yapmaya zorlanmasıdır.

Öfke Kontrolü

Etkin bir öfke kontrolünde, tetikleyici faktörlere nasıl yaklaşmamız gerektiğinin belirlenmesi hedeflenir. Ayrıca,  kontrolümüzü geliştirmek  ve duygularımızı sağlıklı bir şekilde ifade edebilmek  öfke kontrolünün önemli çıktılarıdır.

Öfke kontrolü terapisi, öfkenizi ve hayal kırıklığınızı ifade etmemiz için uygun yollar geliştirir. Öfke uyandıran tüm insanlardan ve ortamlardan kaçınmak neredeyse imkansızdır. Ancak tepkileri kontrol etmeyi ve sosyal olarak uygun bir şekilde cevap vermeyi öğrenebiliriz. Duyguların tümünde olduğu gibi öfke de temelini bireyin erken dönemlerinde kurmaya başlar ve öfke kontrolü bu dönem içerisinde gelişir. Bu açıdan ilk etapta geçmişe bakmak gerekebilmektedir.

 Öfke kontrolü terapisinde kullanılan bazı teknikler şunlardır:

• Dürtü kontrolü
• Öz farkındalık
• Meditasyon
• Hayal kırıklığı yönetimi
• Nefes teknikleri
• Gevşeme stratejileri

 

 

 

 

NOT: Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.

Güncellenme Tarihi: 2 Kasım 2022