Rüya nedir?

Rüyalar, uykunun belirli aşamalarında meydana gelen halüsinasyonlardır. Rüyalar, hızlı göz hareketi dediğimiz REM uykusunda en belirgin haldedirler.

Herhangi uyku problemi olmayan bir insan hayatının beş veya altı yılını rüya görerek geçirir. Rüyalarda en çok hissedilen duygu kaygıdır.

Yaklaşık 5000 yıl önce Mezopotamya’da kaydedilen en eski rüyalar kil tabletlerde belgelenmiştir. Roma ve Yunan dönemlerinde insanlar, rüyaların doğrudan tanrılardan ve ruhani varlıklardan gönderilen mesajlar olduğuna ve geleceğin habercisi olduğuna inanırlardı. Kahinler, kralların rüyalarına göre kehanette bulunur ve halk hayatını bu söylenenlere göre yönlendirirdi. 

Rüya, uyku sırasında irade dışı gerçekleşen bir olgudur. Bu özellik rüyayı uyanıkken kurup daldığımız hayallerden ayırır. En basit rüya karesi bile pek çok görsel ve işitsel simge içerir. İnsanların, bir ortamın ve nesnelerin hareketlerini ve görünüşlerini taklit eder ve duyulardan yardım alır. Bütün bu unsurlar gerçekteki haliyle olduğu gibi yansıtılmaz. Bir rüya sahnesi her zaman özgündür. Rüya hiçbir zaman bir anın ya da görüntünün tamamen aynısı olmaz.

Görsel biçim, rüyalardaki simgelerde en belirgin olan duyudur. Görmeden sonra işitme gelir. Koklama, tat ve dokunma duyularına diğer biçimlere göre daha az rastlarız.

Rüya İçerikleri

Gerçekleşmemiş arzular, akılda kalan bir olay ya da bir çatışma rüyanın içeriğini oluşturur. Arzunun kendisi bastırılmış ve sizin farkında olmadığınız şekilde var olabilirler ama bilincimiz bu gerçekleşmesi gizliden umulan hayallerin farkındadır. Rüyalar bastırılmış arzuların rahatça gerçekleşebileceği özgür bir ortam sağlar. Rüyalar geleceğin habercisi olabilirler ama rüyanın bize gösterdiği gelecek, mutlaka gerçekleşecek olan değil, tüm ihtimaller arasında gerçekleşmesini en çok istediğimiz gelecektir.

Uykuya dalmadan hemen önce aklımızdan geçenler rüyalarımızın içeriğini etkileyebilir. Aynı zamanda bir uğraş veya meslek dalıyla ilgilenen insanların rüyaları ilgilendikleri konuyla biçimlenir ve gelişir. 

Rüyalarda daha önce görmediğimiz hiçbir yüzü görmeyiz. Gün içerisinde uyanık olduğunuz bir zamanda rastgele gördüğünüz birinin rüyanızda gözükmemesi için hiçbir sebep yoktur çünkü bilinçaltımız gördüğümüz yüzü, özellikle ilginizi çeken parçalarıyla hatırlar. 

Neden Rüya Görüyoruz?

Neden rüya gördüğümüze dair birçok teori var yine de bunu kesin olarak henüz bilmiyoruz. Zihinsel, duygusal ve fiziksel sağlığımız için rüyalara ihtiyacımız vardır. Rüyalar; duygular, anılar ve diğer bilgilerle verimli bir şekilde başa çıkmamızı sağlar. Uykunun metabolizmayı, beyin fonksiyonlarını ve kan basıncını düzenlemesi gibi bilgilere kolayca ulaşabiliriz. Ancak araştırmacılar için rüyaların rolünü açıklamak oldukça zordur.

Baskın olan bir teori, rüya görmenin anıları pekiştirmemize ve analiz etmemize yardımcı olduğu ve kişinin uyanıkken karşılaştığı çeşitli zorluklar ve durumlar için bir ön hazırlık görevi gördüğüdür.

Az sıklıkta rüya gören kişilerin sahip olabileceği özellikler:

• Fazla gerginlik
• Endişe
• Depresyon
• Konsantre olmakta zorlanma
• Koordinasyon eksikliği
• Vücut kitle endeksine göre kilolu olmak

Rüyalarımızı neden unuturuz?

Çoğu insan her gece rüya görür ancak rüyalar sırasında veya hemen sonrasında uyanmadığımız sürece rüyalarımızı hatırlamayız. Rüyalarımız uzun süreli hafızada depolanmaz, kısa süreli hafızada saklanır. Uyanır uyanmaz rüyamızı bir yere yazarsak ve rüyamız hakkında konuşursak, uzun süreli belleğe yerleştirilmesine yardımcı olabiliriz. Bir rüya birkaç defa dile getirilmemiş ya da hatırlanmamışsa bellekten tamamıyla silinebilir. Rüyaları hatırlama konusunda her insan aynı değildir. Hatırlama oranı kişiden kişiye farklılık gösterir. Canlı ve belirgin zihinsel imgelere sahip olan kişiler rüyalarını daha sık hatırlarlar aynı zamanda rüyaya gösterilen ilgi hatırlamada önemli rol oynar.

Lucid Rüya

Kişinin uykudayken rüya gördüğünün farkında olmasına lucid rüya adı verilir. Lucid rüyalar, REM uykusu sırasında ortaya çıkar. Bu durumda, bir kişi rüyasının gidişatına bir dereceye kadar hakim olur ve yönlendirir.

Bu uyku türü farkındalıkla ve bu farkındalığın yansımasıyla ilişkilendirildiği için üstbilişle alakalıdır. Üstbiliş, kendi bilişsel sürecinizin farkında olmaktır. 

Kabuslar

Kabus, korkutucu veya üzücü olan bir rüya olarak kabul edilir. Kabus, “rüya kaygı atağı” olarak da adlandırılır. Kabus görmenize neden olabilecek faktörler, stres, kaygı, travma, duygusal çatışmalar, bedensel hastalıklar ve kullanılan bazı ilaçlar olarak sıralanabilir.  

Rüyada olduğu gibi kabuslar da REM aşamasında meydana gelir ve uyandıktan sonra içeriği genelde hatırlanır.

Sık sık kabus görüyorsak ve yaşam kalitemiz bundan etkileniyorsa uyku bozukluğumuz olabilir. Kabuslar, uyumak istememenize ve rüyalardan korkmanıza neden olur. Bu durum uykusuzluğa, uykusuzluk da kabusların şiddetinin artmasına vesile olur. Eğer bu kısır döngü kırılmazsa diğer uyku ve psikolojik sorunları ortaya çıkarır.

NOT: Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.

Güncellenme Tarihi: 16 Eylül 2022