Kumar Oynama Bozukluğu (Kumar Bağımlılığı)

Kumar, son yıllarda insanlığın büyük çoğunluğunu etkisi altına alan ciddi bir tehdit haline gelmiştir. Bu artış nedeniyle, artık göz ardı edilemez bir tehlike olarak herkes tarafından kabul edilmeye başlanmıştır. 

Eskiden bir alışkanlık ya da davranış problemi olarak kabul edilen kumar, günümüzde önemli bir ruhsal hastalık olarak kabul edilmektedir.

Kumar Oynama Bozukluğu tanısının DSM-5’e göre koyulabilmesi için, aşağıdaki belirtilerden dördünün bir yıl boyunca bulunması beklenmektedir; 

  1. Kumar oynanan miktarın giderek artırılması 
  2. Kumardan kurtulma çabalarından kaynaklanan huzursuzluk ya da sinirlilik  
  3. Kumarı bırakmaya yönelik, başarısız ve yineleyici çabalar 
  4. Kumarla aşırı derecede meşgul olma
  5. Duygusal durumun olumsuz şekilde etkilenmesi
  6. Kaybedilenleri yerine koyma düşüncesiyle kumar oynamaya devam etme 
  7. Kumardan kaynaklanan sorunları ya da kayıpları gizleme amacıyla yakın çevresine yalan söyleme
  8. Kumar kaynaklı sorunlar nedeniyle işlevselliğin (aile, meslek, eğitim, sosyal) kaybedilmesi
  9. Kumar nedeniyle oluşan kayıpları yerine koymak için ekonomik kaynak arama uğraşlarında artış

Kumar Bağımlılığı Ne Sıklıkta Görülür?

Kumar sorunu, dünya genelinde bireylerin %2-3’lük bir bölümünde bulunmaktadır. Aileleri ve yakın çevreleri ile birlikte değerlendirildiğinde bunun daha da önemli bir miktara ulaştığı anlaşılmaktadır. DSM-5’e göre Kumar Oynama Bozukluğu olan bireyler ise popülasyonun hemen hemen %1’ini oluşturmaktadır.  

Kumar, yaş, sosyokültürel düzey, meslek gözetmeksizin, her kesim için önemli bir sorun olmakla birlikte, son yıllarda, yoksullar, ergenler ve genç erişkinler, yaşlılar ve kadınlar için daha fazla risk oluşturmaya başladığı görülmektedir.  Bunun yanı sıra, ailede kumar oynama bozukluğu ya da diğer bağımlılıkların bulunmasının önemli bir risk etmeni olduğu bilinmektedir. 

Kumar Bağımlılığı Klinik Özellikleri

Kumarla yoğun şekilde uğraşı genellikler ergenlik döneminde başlar. İlk kazançlar kişide büyük heyecan yaratır. Kumardan edinilen kazanç, kişinin kendini özel, başarılı, zeki hissetmesine neden olur. İlk dönemlerde, kumar kişinin hayatını eskisi gibi sürdürmesine engel teşkil etmezken, sonrasında sorunlar giderek ön plana geçmeye başlar. 

Kayıplar arttıkça, kişi hayal kırıklığı yaşamaya başlar. Kumar oynamayı kesmeyi denese de bunu başaramaz. En tehlikeli aşama burada başlar; kayıpları durdurmak yerine bunları telafi etmek için oynamayı sürdürmek! Böylece, zararı azaltmak bir yana, kayıplar üstesinden gelinemeyecek şekilde büyür. 

Kayıpları yerine koymak için, daha da büyük oynamaya başlayan patolojik kumarbaz, giderek tüm kaynaklarını tüketir ve kendini içinden çıkılması güç bir sarmalın içinde bulur. Bunların açığa çıkmasından duyulan utanç, kişinin ailesinden kopmasına, işini sürdürememesine, çevresinden uzaklaşmasına neden olabilir. Durum, içinden çıkılamaz hale geldiğinde, kişi intihar düşünceleri ile karşı karşıya kalabilir. 

Eğlence amaçlı bahis oynayanlardan farklı olarak, patolojik kumarbazlar, problemi önemsiz bulmaya ve göstermeye meyleder, rasyonalizasyon (akla yakınlaştırma) savunma mekanizmasını kullanarak muhtelif açıklamalar dile getirir ve durumun ciddiyetini inkâr ederler. 

Patolojik kumarbazlarda, bazı önemli bilişsel çarpıtmaların bulunduğu bilinmektedir. Bu kişiler, aşağıdakilere benzer cümleleri sıklıkla dile getirmektedir: 

“Zekâm ve yaptığım hesaplar sayesinde kazanmam çok yüksek olasılık.”

“Zararımı giderip kara geçmem işten bile değil.”

“Büyük çoğunlukla kazanıyorum, aralardaki kayıplar beklenmedik şanssızlıklardan kaynaklanıyor.”

“Tam kazanmak üzereydim ki…”

“Üstüste 20 kez kırmızı geldikten sonra mutlaka siyah gelecek.”

Kumar Bağımlılığı ile Birlikte Bulunan Ruhsal Rahatsızlıklar

Majör depresyon, iki kutuplu bozukluk, diğer bağımlılıklar (özellikle alkol, kokain, nikotin ve kafein) gibi ruhsal bozukluklar patolojik kumara sıklıkla eşlik etmektedir. Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu ile patolojik kumar arasında eştanılılık bulunmaktadır. 

Patolojik kumarbazlarda narsisistik, obsesif-kompulsif, borderline (sınırda) ve antisosyal kişilik bozukluğunun bulunma olasılığı azımsanmayacak düzeydedir.

Kumar Bağımlılığı Nasıl Tedavi Edilir?

Kumar problemi bulunan bireylerin terapisinde ilk adım, başvuran kişi tarafından sorunun anlaşılması ve kabul edilmesidir. Tedavinin gerekliliği konusunda ortak karara varılmasını takiben, zorlu bir süreç başlar. 

Sürecin, başarılı şekilde ilerleyebilmesi için, kişinin tedavi motivasyonu net olarak anlaşılmalıdır. Patolojik kumarbaz, rahatsızlığın tedavisi için kendi kararı ile tedavi arayışına girebileceği gibi, aile ile yaşanan sorunlar da başvuru nedeni olabilmektedir.  

Kişi, bireysel tedavi için başvurmuş olsa da, aile desteğinin kaçınılmaz olduğu gözden kaçırılmamalıdır. Sorunlarla yüzleşmenin sanıldığı kadar kolay ve zahmetsiz olmadığı akılda bulundurularak, gerekli destek ve motivasyon sürdürülmelidir. 

 

Kaynaklar

American Psychiatric Association: Diagnostic and statistical manual of mental disorders, 5th edn. Washington, DC, American Psychiatric Association, 2013

Duvarcı I; Varan A: Descriptive features of Turkish pathological gamblers. Scandinavian Journal of Psychology 41:253-260, 2000

Fong DK; Orozio B: Gambling participation and prevalence estimates for pathological gambling in a far east gambling city: Macau. UNLV Gaming Research & Review Journal 9(2):15-28, 2005

Jazaeri AS, Hussain Bin Habil M: Reviewing two types of addiction – Pathological Gambling and Substance Use. Indian Journal of Psychological Medicine 34(1):5-11, 2012

Karaaziz M: Problem ve patolojik kumar oynayanların kumar oynama nedenleri ve kültür tutumları özelliklerinin incelenmesi (yayınlanmamış doktora tezi). Yakın Doğu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Lefkoşa-Kıbrıs, 2017.

Shaffer HJ: From disabling to enabling the public interest: Natural transitions from gambling exposure to adaptation and self-regulation. Addiction 100:1227-1229, 2005

 

NOT: Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.

Güncellenme Tarihi: 7 Mart 2021